Goede voornemens: de een verguist ze, de andere zweert erbij. Ikzelf? Tja, ik houd me liefst een béétje op de vlakte wat goede voornemens betreft. Belofte maakt schuld, meen ik, en ik probeer mijn leven zoveel mogelijk met zo min mogelijk schuldgevoel te leven. Maar tóch, zo nu en dan moet je je toch wel eens ergens aan (durven) committeren, ook als dat extra moeite of wilskracht van je vraagt. En wanneer dat beter te doen dan aan het begin van een nieuw jaar? Dus in deze post doe ik dat ten overstaan van iedereen (die dit maar wil lezen): ik committeer mijzelf het komende jaar aan vermindering van mijn ecologische voetafdruk. Ik wil minder schuldig zijn aan uitputting van onze aardkloot. En ik daag JOU uit om mee te doen! 

Ik lééf al bewust. Toch?!

Nu leef(de) ik volgens mij al vrij bewust en verantwoord. Ik scheid al mijn afval, niet alleen papier of glas – in feite verzámel ik een hele hoop waren die in de regel al snel in de vuilnisbak verdwijnen. Is altijd nog wel ergens goed voor. Zie mijn eerdere blogposts met de tag “afvalchallenge”, met name post 2. Ik doe (vrijwel) álles op de fiets. Pak pas vanaf pakweg 15 tot 20 km afstand vervoer op vier (of meer) wielen – en dan dus het openbaar vervoer. Eerlijk toegegeven: ik héb ook geen auto. Maar zou er ook geen wíllen – ik vind de lichaamsbeweging en buitenlucht heerlijk, en benijd geenszins degenen die dagelijks tijdenlang stapvoets rijdend in hun blik op wielen gevangen zitten om op werk of thuis te komen. Geregeld struin ik samen met Mooi Goffertpark door Goffertpark Nijmegen of in mijn up de waalstrandjes af om zwerfafval te verzamelen. Hoop anderen (en mijzelf) te inspireren en activeren met wekelijkse Hoe Duurzaam Doen Loont en Wasteless Woensdag tips op mijn Yabals ReCreations FB pagina. Leef zo energiezuinig mogelijk – 100% groene energie, niet onnodig lichten aan, verwarming (behalve bij bezoek) niet hoger dan 16,5 graden (en draag momenteel dus een extra vest over mijn trui). Kweek zomers in mijn achtertuintje zo wat groenten en kruiden. Schaf vrijwel nooit iets nieuws aan – al jaren niks geen huishoudelijke apparatuur of woonspul, en slechts een enkele maal een kledingstuk (maar dan tweedehands). Neem altijd een extra tas mee als ik de deur uit ga. Na ja, dat soort dingen dus – een toch vrij groen huis-tuin-en-keuken bestaan. Toch?! Niet echt dus.

Mijn – en onze – ecologische voetafdruk

Mijn beduidend minder-groen-dan-vermeende levensstijl kwam behoorlijk pijnlijk aan het licht toen ik enkele dagen terug voor het eerst in mijn leven mijn zogenaamde ecologische voetafdruk mat – heb jij dat al wel eens gedaan? Die ecologische (of mondiale) voetafdruk duidt hoeveel productieve ruimte (in gha, mondiale hectares) iemand (of een bevolkingsgroep) nodig heeft voor handhaving van diens consumptieniveau en verwerking van diens afval. Wereldwijd is er volgens het WNF aldus 1,7 gha per persoon beschikbaar, in principe. Maar dito wereldwijd wordt op dit moment gemiddeld al zo’n 2,6 gha per persoon gebruikt – en het behoeft geen uitleg dat wij hier, in het Rijke Westen, met ons overdadige consumptiepatroon gemiddeld meer ruimte dan dat opeisen. Ruimte die er dus feitelijk niet is.

In de veronderstelling dat ikzelf, met mijn alom spaarzame gedrag, toch zeker niet tot die (extreme) aarde-uitbuiters behoorde, ging ik op zelfinspectie. Een nogal ontluisterende beproeving.

Een paar scans vergeleken. En: met mijn billen bloot.

Mijn zelfonderzoek startte met de voetafdruktest van het Wereld Natuur Fonds. En leverde als schrikbarende uitkomst (klik-op-de-pic links) het getal van 4,23 gha, met daarbij de nog onrustbarender noot dat we met ons allen en mijn levensstijl als norm 2,4 aardbollen nodig zouden hebben. En al was mijn voetafdruk beduidend minder dan de 6,3 gha van de gemiddelde Nederlander, dit kón niet waar zijn – dacht ik nog.

Daarbij vroeg deze scan mijns inziens regelmatig meer naar intenties dan naar feitelijke gedragingen. Alle goede bedoelingen ten spijt, maar de aarde blijft niet draaien op goede bedoelingen alleen. “Ik houd niet van verspilling” of “ik gooi liever geen kliekjes weg”, tsja, beetje erg gemakkelijk – en daarmee weinigzeggend. Ging het om de wijze van vervoer, was de minst-auto-gerichte antwoordmogelijkheid “het liefst laat ik de auto staan”. Blijkbaar bestaan er volgens deze organisatie geen huishoudens meer zonder eigen vier-wielig vervoer. Aldus werd ik meermaals gedwongen een keuze aan te vinken die mijn levensstijl niet goed (of niet feítelijk genoeg) weerspiegelde. Kortom, ik had behoefte aan een second opinion. Stiekem misschien toch ook in de hoop dat mijn ruimtelijke behoefte dan ook wat minder dramatisch zou blijken te zijn.

IJdele hoop. Want de tweede scan die ik deed, die van Duurzaamheid in Actie, gooide me een ecologische voetafdruk van maar liefst 4,7 gha voor de voeten (klik-op-de-pic rechts). Waarbij deze scan dus wél vaker naar heel specifieke gedragingen vraagt – hoeveel gram kaas ik per week eet bijvoorbeeld, hoeveel kWh energie ik jaarlijks gebruik, het aantal afgelegde kilometers per vervoersmodaliteit, enzovoorts.

Dat deze scan uit 2013 dateert geeft daarbij nog eens extra te denken. Want we weten allemaal (ook al zitten er zo her en der nog mensen in de ontkenningsfase) dat het in rap tempo achteruit gaat met de hulpbronnen op onze aardkloot. De situatie is vermoedelijk dus nog een slag ernstiger.

Daarom onderging ik een derde en recentere test, de Footprint Calculator, ontwikkeld mid-2017 door het Global Footprint Network. Check, check, (drie)dubbel check! Visueel de aantrekkelijkste test met, belangrijker, de mogelijkheid om flink gedetailleerd je levensstijl te duiden. Misschien hier juist weer wat té gedetailleerd. Want ik houd toch echt niet bij hoeveel procent van mijn dagelijkse dieet op minder dan 320 km afstand wordt geproduceerd. En al helemáál niet hoeveel afval ik in vergelijking met mijn buren produceer. Enzo. Kortom, her en der toch echt een invuloefening met de natte vinger, en daarmee ook een minder betrouwbaar resultaat. Althans, onder mijn huidige zelfkennisniveau. Dus mijn 2,8 gha voetafdruk volgens deze scan neem ik, helaas, met een flinke korrel zout. Evengoed, zelfs met die beduidend lagere score dan bij de andere tests zouden we, zou iedereen leven zoals ik, nog altijd méér aarde nodig hebben dan we hebben: 1,6 stuks.

Een voorspelling die deze scan je er dan wel weer gratis en voor niets bij geeft: de datum waarop de wereldwijde consumptie en afvalproductie (conform de levensstijl van de testpersoon) de capaciteit van de aarde overstijgt om die bronnen in dat jaar opnieuw te genereren en de afvalstoffen te verwerken. De zogenaamde Earth Overshoot Day, de dag dus dat we letterlijk de aarde voorbij schieten in onze behoefte aan (drang naar) meer, beter, mooier, verder, grootser. Die doemdag vindt volgens deze scan en dus naar mijn gedrag gemeten dit jaar plaats op 11 augustus. In 2017 lag deze dag feitelijk op 2 augustus. Gosh, 9 dagen respijt – daar ga je dan met je goede gedrag.

Evengoed: vol goede moed op naar 2019!

Maar nee, zo sarcastisch en negatief wil ik deze post beslist niet sluiten. Want met deze materie valt niet te spotten. En er is ook goed nieuws, en ik ben ondanks die (letterlijk) harde cijfers absoluut hoopvol en vol goede moed. Want die spiegel die ik mijzelf voorhield mag dan een minder rooskleurig beeld weerkaatsen dan ik had gedacht of gehoopt, ze toont desalniettemin wél ook aan dat ik “het” niet voor niks doe: mijn huidige levensstijl, beschreven aan het begin van deze post, heeft wel degelijk effect. Logischerwijs is het me niet dáárom te doen, maar: daarmee “scoor” ik toch een beduidend lagere voetafdruk dan die van de gemiddelde Nederlander. Met uiteindelijk echt niet zulke zware inspanningen. In feite vooral een kwestie van dingen net even wat anders doen. En moet je daar de eerste tijd dan nog wel bewust even aan denken, al gauw gaan die dingen vanzelf en worden ze steevast en onbewust onderdeel van je dagelijkse groen(er) doen (en laten).

Kortom, het kán en het ligt binnen ieders handbereik: je voetafdruk verkleinen. En het kan nog béter – met alle bestaande kennis, hulptroepen, initiatieven rondom duurzaamheid valt er nog genoeg te doen en te winnen, ook (zéker!) op huishoudniveau, en ook in mijn eigen kleine huishoudinkje.

Aldus sluit ik af met mijn goede voornemens voor 2018: ik ga dit jaar groener uit dan in!
Én ik ga delen hoe ik dit ga doen, met jou, via deze nieuwe blogserie. En hopelijk jou daarmee ook een beetje inspireren. Want laat me dan, dito ter positieve wending van deze post, ook voorop stellen: het gaat interessant en ook gewoon léuk zijn om groen(er) te doen! In mijn volgende, spoedig volgende post presenteer ik je mijn eerste (vervolg)stappen. Maar ik verklap je bij deze alvast dat het bijzonder handig en mooi uitkomt dat Nijmegen dit jaar de Groene Hoofdstad van Europa is…!

Na, vooruit, als uitsmijter dan toch nog een stapje concreter, dat deel 1 van mijn 2018-voornemens – een beetje fatsoenlijk commitment toont zich immers niet alleen in een nulmeting maar ook in een meetbaar beoogd resultaat. Duss..

Begin 2019 wil ik een voetafdruk van minder dan 4 gha – uitgaande van die Duurzaamheid in Actie scan. Of minder dan 2,5 gha volgens de Footprint Calculator. En een Earth Overshoot Day ergens vóór half juli 2019. Voilá!

En jij – durf jij het aan jezelf die spiegel voor te houden en jouw ecologische voetafdruk te meten? En, vooral: een commitment te doen over wat die begin 2019 moet zijn? Ik daag je uit om dat hieronder te delen. En vooral: om sámen stappen te zetten!

Tot spoedig!
Marisha

PS Nog een paar Footprint Facts & Figures meer – dan wel links t.b.v. vervolgonderzoek:

• Volgens WNF en Duurzaamheid in Actie is de voetafdruk van de gemiddelde Nederlander 6,3 gha; volgens the Footprint Challenge is die iets minder, namelijk 5,8 gha. Maar ook dat is nog altijd meer dan 8 voetbalvelden.
• Volgens het Living Planet Report 2016 van het WNF hebben we met elkaar momenteel 1,6 aardes nodig om aan ons consumptie- en afvalgedrag te voldoen.
• Als iedereen op de wereld zou leven zoals wij in Nederland doen zouden we volgens The Footprint challenge 3,4 aardbollen nodig hebben.
• In 2017 was de Earth Overshoot Day op 2 augustus – gemeten naar het mondiale consumptie- en afvalgedrag. Maar bij een typical Dutch treat van de aarde zou die dag al op 18 april gevallen zijn. Honduras doet het het fatsoenlijkst: daar consumeren ze in exact één jaar hetgeen de aarde in een jaar kan produceren – chapeau! (bron: overshootday)
• Nog meer voetafdrukscans, bijvoorbeeld speciaal voor jongeren of met de focus op een bepaald deelgebied van consumptie (eten, vakantie of mobiliteit bijvoorbeeld): http://www.voetafdruk.eu/uwvoetafdruk/.